Lễ hội Kin lẩu khẩu mẩu (Lễ hội cốm mới) của người Thái trắng, xã Mường So, huyện Phong Thổ có từ rất lâu đời, là nơi người dân cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, vạn vật sinh sôi phát triển. Lễ hội cũng là nơi giao lưu tình cảm của các cư dân trên địa bàn toàn tỉnh.
.jpg)
Tuy nhiên, lễ hội này không được tổ chức trong một thời gian nên đã dần bị mai một. Năm cuối cùng diễn ra Lễ hội là năm 1946, trải qua 61 năm gián đoạn, từ năm 2007, lễ hội đã được tổ chức, phục dựng lại tại bản Huổi Én, xã Mường So, huyện Phong Thổ. Từ đó, lễ hội được tổ chức đều đặn vào rằm tháng 9 (âm lịch) hàng năm, đây chính là thời điểm lúa non thích hợp nhất để chọn về làm cốm. Lúa dùng để làm cốm phải là lúa nếp, cũng có rất nhiều loại lúa nếp có thể làm cốm như: Lúa lương phượng, lúa nếp thơm, nếp tan, nếp quýt, nếp hoa... Ngày trước, lúa được chọn làm cốm thường là lúa nếp nương bởi vì loại lúa này thường giữ được chất ngọt của hạt nếp, mùi thơm và độ dẻo của hạt lúa cũng không bị mất đi, đặc biệt hơn nữa những hạt lúa nếp nương lại rất tròn và mẩy. Khi chọn lúa làm cốm không nhất thiết phải lấy lúa của một gia đình nào, trong thời gian chuẩn bị họ tập trung ra cánh đồng của bản tìm ruộng lúa có giống lúa phù hợp với các tiêu chuẩn trên, họ sẽ sử dụng loại lúa trong ruộng đó. Số lượng lấy nhiều hay ít tuỳ thuộc vào nhu cầu sử dụng của buổi lễ.
Trước hôm diễn ra buổi lễ một ngày, một bà cụ trong bản có kinh nghiệm về làm cốm cùng với chủ ruộng và một tốp nữ của bản cùng ra đồng lấy lúa. Bà cụ tiến lên trước thửa ruộng rồi đọc lời khấn: “Qua quá trình cày cấy, chăm sóc giờ đây lúa ở ruộng đã chín vàng, lúa trên khắp cánh đồng đã chín. Con cháu sẽ tổ chức ăn cốm mới, xin với ông bà thổ địa được lấy lúa về làm cốm”.
Khấn xong, bà cụ sẽ cắt một ít lúa trong ruộng đó làm mẫu rồi hướng dẫn các cô gái cắt đủ số lượng lúa cần lấy. Dụng cụ để cắt lúa là dao và liềm. Những cô gái được chọn để cắt lúa phải là những cô gái còn trinh tiết; nếu là những người đã có gia đình thì gia đình thuận hòa yên ấm, con cái khỏe mạnh, ngoan ngoãn. Theo quan niệm của người dân nơi đây, chỉ những người đó lấy lúa về làm cốm mới thể hiện được sự trưởng thành, phương trưởng của con cháu, sự nguyên vẹn đối với các thần linh.
